«بسمه تعالی»
آیا خداوند به عبادت و به نوعی تشکر و قدردانی و بندگی ما نیاز دارد؟
پاسخ: قرآن بارها می فرماید: خداوند از هر جهت غنی و بی نیاز است، نه تنها از انسان، بلکه از همه ی هستی بی نیاز است. اگر به ما دستور دادند که منزل خود را رو به آفتاب بسازیم، نباید هیچکس گمان کند که خورشید به خانه ی ما نیاز دارد، این ما هستیم که به نور و انرژی آن محتاجیم. خداوند متعال هرگز به عبادت و تشکر ما نیاز ندارد. بلکه قدردانی از اینهمه لطف و محبت، ارزشی برای خود ماست. اگر معلمی به شاگردش بگوید: «اگر می خواهید از زحمات من قدردانی کنید پس خوب درس بخوانید» شاگرد نباید خیال کند که قدردانی و خوب درس خواندنش، مورد نیاز معلم است. بلکه این عمل، موفقیت شاگرد را بیشتر و یا تضمین می کند. عبادت هم ما را به قرب الهی می رساند و کمال ما را تضمین می کند و چون انسان نماینده خدا و آفریده او بر روی زمین است، برای رسیدن به سعادت حقیقی نیز باید از مسیر مشخص شده ای که خداوند بیان فرموده بگذرد. این مسیر همان عبادت است. همانند رسیدن به دانشگاه که باید از مسیر کنکور و مصاحبه و گزینش و یا دیگر مسیرهای قانونی آن گذشت.
درجات و انگیزه های عبادت:
اگر از كودك سؤال كنیم پدر و مادرت را براى چه دوست دارى؟ مى‌گوید: بخاطر خرید شیرینى و لباس و كفش! امّا اگر از یك جوان سؤال كنید چرا آنها را دوست دارى، مى‌گوید: والدین نشانه هویت و شخصیت من و مربّى و دلسوز من هستند. اگر رشد فرزند بیشتر شود، اُنس با والدین براى او لذّت‌بخش‌تر است و دیگر به فكر كفش و كلاه نیست و چه‌بسا فرزندانى كه خدمت به والدین را وسیله قرب و كمال خودشان مى‌دانند و بالاتر از مادیات فكر مى‌كنند. پرستش و عبادت خدا نیز اینچنین است و هركس به دلیلى خدا را عبادت مى‌كند. عبادت مراحلى دارد:
گام اوّل: گروهى خدا را بخاطر نعمتهایش عبادت مى‌كنند تا شكر او را بجاى آورند. چنانكه قرآن نیز خطاب به عمومِ مردم مى‌فرماید:
«فَلْیَعْبُدُوا رَبَّ هذَا الْبَیْت الَّذى اَطْعَمَهُم مِنْ جوُعٍ وَ آمَنَهُم مِنْ خَوْفٍ»(سوره قریش، آیه ۳) پس پروردگار این خانه را پرستش كنند كه آنان را از گرسنگى و ناامنى نجات داد. گام اوّل عبادت كه ما نامش را عبادتِ شكر مى‌گذاریم، درست مانند علاقه كودكى است كه والدینش را بخاطر خرید كیف و كفش و شیرینى دوست دارد!
گام دوّم: در این مرحله، انسان به خاطر آثار و بركاتِ عبادت، خدا را پرستش مى‌كند و توجه به آثار روحى و معنوىِ نماز دارد چنانكه قرآن مى‌فرماید: «اِنَّ الصَّلوةَ تَنْهى عَنِ الْفَحْشاءِ وَالْمُنكَر»(سوره عنكبوت، آیه ۴۵) همانا نماز انسان را از بدى‌ها و منكرات بازمى‌دارد. این مرحله از عبادت را كه ما عبادتِ رشد مى‌نامیم، به مانند علاقه جوانى است كه پدر و مادر را بخاطر آنكه معلّم و مربّى او بوده‌اند و او را از انحرافات و خطرات حفظ كرده‌اند احترام مى‌كند.
گام سوم: كه بالاتر از مراحل قبلى است آنجاست كه خداوند به حضرت موسى مى‌فرماید: «اَقِمِ الصَّلوةَ لِذِكْرى»(سوره طه، آیه ۱۴) نماز را بخاطر یاد من بجاى آر. حضرت موسى كه نماز را بخاطر آب و غذا نمى‌خواند، بخاطر دورى از فحشاء و منكرات هم نمى‌خواند، زیرا او اصولاً از شكم‌پرستى و منكرات دور است. او پیامبر اولوالعزم است و نماز را بخاطر اُنس با خدا و یاد خدا بجاى مى‌آورد. براى اولیاى خدا اُنس با او بهترین دلیل براى عبادت است. آرى این كودكانند كه در بالاى مجلس نزد بزرگان مى‌نشینند تا بهتر پذیرایى شوند! اما افرادى هستند كه كنار بزرگان نشستن را بخاطر استفاده‌هاى معنوى انتخاب مى‌كنند و كارى به پذیرایى ندارند، براى آنها همین اُنس با دانشمند یك ارزش است.
گام چهارم: این مرحله كه بالاترین و برترین مراحل عبادت است، عبادت براى شكر و رشد و اُنس نیست، بلكه براى قرب است، قرب به خداوند متعال. در قرآن کریم چهار آیه داریم كه هركس آنها را بخواند واجب است سجده كند. در یكى از آنها همین مسأله قرب بواسطه عبادت مطرح شده است. آنجا كه مى‌فرماید:«وَاسْجُدْ وَ اقْتَرِبْ»(سوره علق، آیه آخر) سجده كن و به او قرب پیدا كن. بهر حال عبادت درجات و مراحلى دارد كه بر اساس درجاتِ معرفت و ایمان افراد فرق مى‌كند.
